آتش بیگ

آتش بیگ

شناختنامه روستای آتش بیگ
آتش بیگ

آتش بیگ

شناختنامه روستای آتش بیگ

معرفی یکی از مشاهیر روستای آتش بیگ ( نصرت الله فتحی آتش باک)

به نقل از سایت همراز

مرحوم نصرت الله فتحی (آتشباک) شاعر؛ محقق و نویسنده توانا و مجهول القدر اوراق کتابهای زیادی از نوع تاریخ و ادبیات را با قلم توانا و گامهای استوار خود در نوردیده . اگر چه وی در کنار مورخان و شاعران هم دوره خود چندان که باید و شاید شناخته شده باشد نیست که این می تواند از جهتی ناشی از گروش صادقانه وی به موطن خود آذربایجان بوده باشد چرا که اکثریت قریب به اتفاق آثار و نوشتجات آن مرحوم در مورد تاریخ معاصر آذربایجان بوده است .
















 

  زنده یاد نصرت الله فتحی در سال 1293 در روستای آتشباک( آتش به ی ) دیده به هستی گشود . پدرش مرحوم فتحعلی خان سیف الممالک ، سر تیپ فوج شقاقی و از ایلخانان بشمار می رفت و به ملک داری و حکومت ولایات مشغول بود ؛ نیای او از زمره ی لشکر یانند که در جنگهای هرات شرکت داشتند و به صفی الدین توشمال ، خان سالار و پیش غذای شاهان صفوی ، می پییوندند و این همان کسی است که به سبب ندادن دو هزارسوار به نادر شاه مورد  سخط و غضب شهریار افشار قرار گرفت .  وی تحصیلات خویش را از مکتبخانه زادگاهش ( آتشبه ی – آتشباک ) واقع در نزدیک یکی از ایستگاههای راه آهن تبریز به تهران آغاز کرد و پس از در گذشت پدر به مراغه و تبریز رفته و در مدارس آنروزی طلبه وار به تحصیل مشغول و از محضر اساتید صاحب نامی مانند مرحوم حاج میرزا علی قلی واعظ دهخوارقانی صاحب اولین کتاب چاپ شده در مورد گفتار نیاکان به زبان ترکی با نام  وطن دیلی – ترکی مثل لر  چاپ شده در سال 1294 شمسی و دیگران کسب فیض کرده سپس در شهرهای یاد شده به تکمیل دروس و معلومات خود پرداخته و سپس جهت خدمت به وزارت دارائی استخدام می شود . در این حین ایشان بعد از یک دوره کلاس قضائی را نیز طی می کند .زنده یاد فتحی مدتی نیز رئیس گمرکات خراسان ؛ مهر آباد و جنوب گردیدند. بیشتر عمر وی در تحقیق و تتبع و مطالعه کتب گذشته و چنانکه نوشته اند وی در دوران بازنشستگی و ایام فراغت جز خواندن و نوشتن کار عمده ای نداشته . نوشته های زنده یاد فتحی اغلب ماجراهای تاریخی  بلخصوص تاریخ مشروطیت و یا شرح حال رجال برجسته مانند شهید نیکنام ثقه الاسلام و میرزا نور الله خان یکانی  و ... نیز داستانها یا یادداشتهای اجتماعی شیرین به روش نوول  فرنگی ها بوده اند . قسمت عمده این نوشتجات اگر چه طبع گشته اند ولی با کمال تاسف باید گفت که مقداری از آنها چاپ ناشده بوده و اکنون از طالع آنها بی خبریم .مرحوم فتحی که با روزنامه های وقت همکاری نزدیکی داشت منجمله  نگین ، خواندنیها ؛ پیمان ( به صاحب امتیازی سید احمد کسروی تبریزی ) و ... چندی نیز خود شخصا به اداره چندین روزنامه همت گماشت . روزنامه های تقدیر و نیروی جوان  را به مسئولیت خود انتشار داده و در کنار اینها به تالیف نیز همت می کرد . جمعی از نوشتجات صاحب ترجمه به سایر زبانها نیز ترجمه و مورد استقبال  خاورشناسان  و نویسندگان خارجی قرار گرفته و نیز مورد تقدیر واقع شده اند .زنده یاد فتحی قریحه ی شعری نیز داشت و در شعر آتشباک تخلص داشت . اشعار چندی از وی به یادگار مانده است . مهمترین شعر وی نظیره ای است که به حیدر بابایه سلام استاد زنده یاد شهریار سروده و در کتاب ((یادی از حیدربابا )) آمده است .

 

جهت آشنا شدن با طبع وی بد نیست بند هایی از این منظومه را با هم بخوانیم .

 

شهریارا تعظیم

 

شهریاریم درد دیلون اوخودوم

 

درد لریوی دردیم اوسته توخودوم

 

اوخودوقجا اویدوم ،اوچدوم ،یوخودوم

 

دئییر سن بس بو دونیاده یوخودوم؟

 

وظیفه دور بیزه سن له دیلشمک

 

دشمنین له حکما گرک دیرشمک

 

                                         -----------------

 

 

 

اشعارونلا من اوزومو تانیردیم

 

کلمه؛کلمه اوخویوردوم قانیردیم

 

اوره گیمین درد لرینی سانیردیم

 

گئچه جکی یادا سالیب یانیردیم

 

ایسته ییردیم نامه یازام ائللره

 

قضا ایشی منی سالدی چوللره

 

                                     ---------------------

 

هامی گلدی بیزه کومک گلمه دی

 

هئچ اوزوموز بو دووره ده گولمه دی

 

کیمسه بیزیم دردیمیزی بیلمه دی

 

گوزوموزون یاشین بیر کس سیلمه دی

 

هئی دئییره م آللاه سنه توکل

 

اولار بیتسین تیکانلیقدا قیزیل گول؟

 

                                      --------------------

 

گئجه گلدی گونوموزو باتیردی

 

یوخو گلدی گوزوموزو یاتیرتدی

 

دوستلار بیزی بیگانیه ساتیردی

 

دشمن گلیب ائو – ائشیگی چاپیرتدی

 

اسیر ائدیب زنجیر ووردو قوللارا

 

آه چکره م گوز تیکره م یوللارا

 

                                   ---------------------------

 

سوز اوستاسی کسگسن سوزلو شهریار

 

شیرین دیللی شعری دوزلو شهریار

 

مجنون کیمی عاشیق گوزلو شهریار

 

اودا یانان اورگ کوزلو شهریار

 

آذربایجان ائدر سنه افتخار

 

سن تک اوغول آنا وطن آز دوغار

 

                                        ---------------------

 

اورگیمی درد اودی ایله داغلارام

 

گئچن گونو یادا سالیب آغلارام

 

وطن اوچون قلینجیمی یاغلارام

 

خائینلره قاچاق یولون باغلارام

 

گئچن گونه ال یئتمیری نینیاق؟

 

گرک مز کی هر ساز ایله اوینویاق

 

                                    --------------------------

 

یاخشی سوزلر دئییب صحاف اوزوندن

 

الهام آلیر قلبیم اونون سوزوندن

 

چیخماز چیچک قار گئتسه ده یوزوندن

 

معنا یاغیر بو سوزون اوز گوزوندن

 

بیلمم گرک ملت قاری کورویه

 

یا کی دوزه گونش چیخا اری یه؟

 

                               --------------------------------

 

...هاردا قالدی چمنیمیز باغیمیز؟

 

تپه دره ، کوشنیمیز داغیمیز

 

پته ییمیز؛ قویونوموز ؛ یاغیمیز

 

خوش یاشییان خوش دولانان چاغیمیز

 

ائشیدمیرم ائل فریادین یورد سسین

 

کاش آدامی تانیش یئرده قورد یئسین

 

                           -------------------------------------

 

... ائشیددیم من گئتمیشیدون وطنه

 

سلام اولسون اوز یوردونا گئده نه

 

طایفاسینی ائلینی یاد ائده نه

 

صیله رحم واجبدور هر بیله نه

 

نه گوزلدیر امکان اولا پول اولا

 

آرزیلارا یئتیشمه یه یول اولا

 

                               -----------------------------------

 

...آتشبیلی بوندان آرتیق باشارماز

 

یاخشی شاگرد اوستاسینا قابارماز

 

آیری دیلده هئچوقت شهرت آپارماز

 

ناشی اولان آتی یئیین چاپیرتماز

 

قوی دئسینلر بونو دئیه ن ده لیدی

 

واریم بودور یوخدان وئرن علییدی

 

                               -----------------------------

 

ایندی خنجر اوره ییمه باتیبدی

 

دونیا یوکون کوره ییمه چاتیبدی

 

اینانین کی منیم بختیم یاتیبدی

 

حکمدارلار ایشی ایشه قاتیبدی

 

الیم چاتسا مرد اوغوللار بسله ره م

 

چتین گونده کومه ییمه سسله ره م

 

                                    -----------------------------

 

هئچ کس ظولوم منیم تکین گورمویوب

 

دونیا خالقین منیم قدر یورمویوب

 

سوت یئرینه قان امجگدن سورمییوب

 

یاتمیش بختیم چوخ زاماندیر دورمویوب

 

روحوم منیم هر فشارا دوزوبدور

 

دوزدوغومو گیزلین اللر پوزوبدور

 

                                       -------------------------

 

عذر ایستیره م چوخ دانیشدیم باغیشلا

 

آجی سوزه چوخ یانیشدیم باغیشلا

 

بویوک ایشه تئز قاریشدیم باغیشلا

 

تورک دیلی ایله گئج باریشدیم باغیشلا

 

آرزیم بودور من گلئیدیم تبریزه

 

یا گوره یدیم گلیبسن بیر گون بیزه ...

 

 

 

آثاری که از زنده یاد نصرت الله فتحی مشروطه پژوه و نویسنده پرکار معاصر به یادگار مانده اند به قرار زیر می باشند :

 

 1- زندگینامه شهید نیکنام ثقه الاسلام تبریزی که در سال 1352 به توسط بنیاد نیکوکاری کاویانی در 800 صفحه به روش علمی و مستند چاپ و در اختیار مشتاقان قرار گرفته . متاسفانه این اثر رشگ انگیز تاکنون توفیق چاپ مجدد نیافته .

 

2-  عارف و ایرج

 

3- سخنگویان سه گانه آذربایجان در انقلاب مشروطیت ،بی جا،بی نا ، 1356

 

4- وارث باربد ( زندگی نامه اقبال السلطان )

 

5- همرزم ستارخان ؛ چاپ دوم 1351- چاپ اول از شماره 676 الی 704 در مجله امید ایران سال 1346 و چاپ دوم از شماره 820 الی 822 در مجله یاد شده در سال 1349

 

6- مجموعه آثار قلمی شهید ثقه الاسلام شهید تبریزی ، تهران دی ماه 1355 – سلسله انتشارات انجمن آثار ملی

 

7- یادی از حیدر بابا

 

8-  مجموعه مقالات فارسی ( در دو جلد . این کتاب متاسفانه تاکنون چاپ نگردیده است )

 

9- مجموعه اشعار ترکی  - این مجموعه نیز متاسفانه چاپ نگردیده

 

10- راد مردان

 

11- آخرین تصمیم

 

12- آزاده گمنام

 

13- نا گفتنی

 

14- اندیشه ناسیو نالیستی

 

15- اقامه

 

16- یپرم خان

 

17- برگ عیش – برگزیده ای از مجموعه مقالاتش به فارسی

 

18- خزینه

 

19- سخنی چند با خداوند و درباره خداوند – فروردین ماه 1345 ( این کتاب بصورت دستنویس در 81 صفحه نوشته شده است که اخیرا یک نسخه از رونوشت آن به توسط نوه صاحب ترجمه سرکار خانم دکتر تربتی به اینجانب اهدا گردیده که مراتب سپاس و تشکر را به عمل می آوریم . نویسنده کتاب در پایان تجدید نظر سوم تاریخ 10/2/1349 را قئید نموده اند )

 

20- شهید

 

21- ای کاش

 

22- چگونه ؟

 

23- یک نژاد به دو نام

 

24- پند نامه

 

25- مجموعه ای شامل چهار یادداشت شامل ( جام مراد – سگ من – کوزه گنج – عشق پنهان ) این کتاب 80 صفحه ای با پیشگفتاری از مرحوم جمال زاده در بهمن ماه 1350 به چاپ چهارم رسیده.

 

غیر از این آثار آن مرحوم پیشگفتارهایی نیز به کتابهای چندی مانند هدایت نامه ؛ خاطره خوی ؛ نصاب سید مهدی اعتماد ، بهائیت ، یگانه راه ، انیس العشاق و... نوشته اند .

 

مرحوم فتحی در کنار این نوشتجات بنا به نوشته خود بیش از 500 مقاله نیز تالیف کرده بود چرا که از 15 سالگی به نویسندگی روی آورده در سال 1319 سمت راهبرد مجله ی پیمان سید احمد کسروی را به دست گرفته بود .

 

این نویسنده و پژوهشگر پرکار پس از سالها مطالعه و تحقیق سر انجام در 23 خرداد ماه 1356 داعی حق را لبیک می گوید . مرحوم فتحی در طول زندگی پر بار خود صاحب چهار فرزند گردید که دو پسر و دو دختر بودند . پسر بزرگ  ایشان وفات کرده و سه فرزند دیگر هنوز به گذران زندگی ادامه می دهند . مسموع است مثال کم گوی و گزیده گوی چون در- در واقع مصداق حال ایشان بود . زیرا آن مرحوم بذله گو و کم حرف بودند . ایرج افشار نویسنده صاحب نام ، زمانی در حق نویسنده موصوف گفته بود ... مرحوم فتحی به مباحث تاریخی و نهضت فکری ایران در قرن دوازده و سیزدهم بسیار علاقه مند بود و در این زمینه از مطلعین مخصوصا در باب طالب اف اسناد و مدارک متعدد فراهم ساخته بود . خدایش بیامرزد که مردی صمیمی و دوست داشتنی بود .

 

 زنده یاد صمد بهرنگی در بعضی از نوشتجات خود از آثار مرحوم فتحی استفاده می کرده مانند درج چندین متل در کتاب متل ها و چستان که پیشتر در کتاب یادی از حیدربابا چاپ شده بودند . البته بعد ها میان آن دو مرحوم شکر آبی به وجود آمد. شادروان فتحی که به لحاظ سنی و تجربه از صمد بهرنگی بزرگتر بود مشکل چاپ و نشر کتب ترکی در آن بحبوحه را خوب لمس می کرد و ای بسا می خواست گاهی اوقات از کاه کوه سازد. اما این کار وی مورد غضب صمد واقع می گردد و صمد را وادار به اعتراض می کند که ... هر مزخرفی را صرفا به خاطر این که به زبان مادری است نمی توان محترم داشت. در اینجا حق با مرحوم فتحی بود . چرا که صمد 27 ساله هیچ وقت نمی توانست تجربه فتحی 47 ساله را داشته باشد . او از بیم حکومت خودکامه پهلوی نمی تواند حتی نامی از مثلا میرزا نور الله خان یکانی ببرد . چرا که او پس از سقوط حکومت ملی آذربایجان به توسط جلادان شدید ترین شکنجه ها را تحمل می کند تا جایی که به هنگام اعزام به طرف چوبه دار از پاهایش که میخ کوبیده بودند خون جاری می شد . در چنین فضا و آتمسفری آیا طرفداری از اشعار ؛ حکایات و ... حتی سستی که به زبان ترکی بود جایز نبود ؟در زمان

 

حکومت پهلوی مگر چندین جلد کتاب به زبان ترکی چاپ و نشر شدند ؟البته داوری و قضاوت در این مورد که هر دو به دیار حق شتافته اند نه کاری ست خرد .

 

مرحوم جمال زاده نیز پس از مفارغت آثار زنده یاد فتحی از ایشان با عناوینی چون دانشمند محترم و شخص آزادی پیشه یاد می کنند . سید منصور دیبا شاعر معروف خطه ی معارف پرور آذربایجان نیز با خواندن پاورقی دیدار همرزم ستارخان  سبک وی را ستوده و شعری در حقش چنین می سراید

 

فتحی که مراست یار دلبند                                   آن مرد هنر ور خردمند

 

رخشنده به ملک دانش و فضل                               چون مهر ز پاژ گونه آوند

 

از پرتو حسن لا یزالی                                           بی شبهه چو ماه بی همانند

 

در بحر سخن به کشتی فضل                                 کلک خردش بسان فروند

 

با نام بزرگ نصرت الله                                            افزوده به خویش بس کرامند

 

در باغ کمال نظم و نثرش                                        هستند همی روان چوفر کند

 

نقش هنرش لطیف و هنجار                                    شیرین سخنش چو شکر و قند

 

با عزم جزیل چون دل سنگ                                 با فر و شکوه چون دماوند

 

مانند نزاد مام گیتیش                                         بر لم یزلی خدای سوگند

 

در وصف خصال یار دیبا                                         زین بیش توان سرود هر چند

 

لیکن تو بدین زبان کوتاه                                         یک نکته بگوی و لب فرو بند

 

یا رب به جلال کبریائیت                                         او را به جهان نژند مپسند .

 

مرحوم دکتر سلام ا.. جاوید در کتاب دوستلار گوروشو می نویسد که زنده یاد فتحی مقداری محافظه کار بود .

 

این امر در مقداری از نوشتجات وی نیز منعکس است . با مطالعه شعر مرحوم فتحی که در سطور بالا تقدیم شد ایشان به دلایل عقاید ملی گرایانه دو سالی نیز مهمان ناخواسته ی سلولها ی حکومت پهلوی بوده اند . چرا که وی به تعریض از مشکلات و پیشامدهای موجود سخن به میان می آورد و در باره شیفتگیش به زبان مادری و وطن خود سخن ها می گوید . یکی از آثار با ارزش مرحوم فتحی کتاب خواندنی  دیدار همرزم ستارخان است .

 

این کتاب ارزشمند که با نثری شیوا و به شیوه میدانی تالیف و تدوین گردیده برای نسل امروزی بسیار ارزشمند و مفید فایده است  چرا که با زندگی و فداکاری های یکی از پاک ترین مردان این سرزمین آشنا می شویم. این شخص که کسی جزء میرزا نورالله خان یکانی همرزم ستارخان نبود چنان در قلب توده ها جا کرده بود که در حقش شعر ها نیز سروده اند .بنگرید

 

ستارخان ایله دی فندی

 

نو الله خان دوغرادی قندی

 

سرکرده لرین ایچینده

 

یاشاسین حافظ افندی .

 

نورالله خان یکانی پس از اینکه حکومت ملی آذربایجان سقوط می کند دستگیر و در زندانهای مخوف ستم شاهی مورد آزار و اذیت و شکنجه های سنگین قرار می گیرد. طوری که به پاهایش میخ کوبیده می شود و به هنگام آنکه راهی جوخه های اعدام می گردد نشانی نیز از خود با خون جاری شده از پاهایش به جا می گذارد!  

 

                                                                                                 

 

منابع مورد استفاده

 

1- مجله ی راهنمای کتاب، سال 20 ، شماره 403 ، خرداد – تیر 1356 ، صص 354- 355

 

رویت و مطا لعه مجموعه ای چند از آثار مرحوم فتحی

 

 یادی از حیدر بابا- مرحوم نصرت الله فتحی

 

 دوستلار گوروشو – دکتر سلام الله جاوید

 

یادداشتهای شخصی نگارنده این سطور

 

سه مبارز مشروطه – عبدا لحسین  ناهیدی آذر- نشر اختر تبریز

 

مجموعه آثار کامل صمد بهرنگی ؛ جلد اول به کوشش اسد بهرنگی

 

آزادلیق یولونون مبارزلری ، جلد 1 باکو 1962 ؛ با ویرایش جعفر مجیری و محمود قوامی

 

دیدار همرزم ستارخان – نصرت الله فتحی – چاپ دوم

 
نامه ای از نوه مرحوم فتحی سرکار خانم دکتر سروناز تربتی که در آن اطلاعاتی راجع به صاحب ترجمه و عکسی منتشر نشده ارائه گردیده بود که بدینوسیله سپاس خود را از مشارالیه به جا می آوریم .
نظرات 3 + ارسال نظر
حسین جمعه 24 شهریور‌ماه سال 1391 ساعت 03:02 ق.ظ http://www.rostayebezojig.blogfa.com

سلام وبلاگتون خوب و عالیه
اگه دوست داشتین به منم سر بزنید
و در صورت تمایل تبادل لینک کنیم

موفق باشید

خسرو حیدری شنبه 14 اردیبهشت‌ماه سال 1392 ساعت 05:13 ب.ظ

ممنون از اطلاعاتی که داده اید.اما بهتر است بدانیم که نام اصلی روستا آدداش بیگ است که از سه کلمه ترکیب یافته است: آد=اسمُ و داش=هم و بیگ .که در زبان محاوره آنرا آتاش بیگ گویند که در دوران فارسی سازی اسامی ترکی آنرا تغییر داده اند.

حسن گوهری دوشنبه 17 تیر‌ماه سال 1392 ساعت 09:00 ب.ظ http://www.tartaran.mihanblog.com

عزیزم من مدت زمان زیادی است که روستای زیبای آتش بیک را لینک کرده ام شما نیز در صورت امکان قبول زحمت نمایید.

برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد